ام اس یک بیماری درگیرکننده سیستم عصبی مرکزی می باشد که علاوه بر تخریب میلین در مرور زمان باعث از دست رفتن آکسونها می شود  ودرمان قطعی ندارد.ترمیم و دمیلینیزاسیون خودبخودی در اوایل سیر بیماری ام اس اتفاق می افتد.تحقیقات اخیر نشان داده اند که درمان سلولی ،پتانسیلی جهت ترمیم سیستم عصبی مرکزی داشته و بعلاوه اثر ضد التهابی نیز ممکن است داشته باشد.

سلولهای بنیادی قابلیت تبدیل به سلول و بافتهای دیگر را دارند. این سلولها جهت استفاده درمانی از نقاط متفاوت بدست              می آیند(خون، مغز استخوان، بند ناف و ….) و انواع مختلفی دارند:

۱-HSCs(hematopoietic stem cells): سلولهای بنیادی هستند که در خون و مغز استخوان وجود دارند .

۲-MSCs(mesenchymal stem cells): گروهی از سلولهای بنیادی هستند که در بافتهای مختلف مانند مغز استخوان ،پوست و چربی وجود دارند.

۳-NSCs(Neural stem cells): سلولهای بنیادی تخصص یافته و مسئول ترمیم میلین در مغز می باشند. می توانند از از انواع سلولهای بنیادی دیگر مانند MSCs وhESCs به دست آیند.

۴-iPSCs(induced pluripotent stem cells):از طریق مهندسی ژنتیک به دست می آیند و قابلیت تبدیل به سلولهای مختلف را دارند.

۵-hESCs(human embryonic stem cells): سلولهای بنیادی که از بند ناف به دست می آیند.

درمان با autologous hematopoietic stem cell: در این روش درمانی ابتدا سرکوب کننده سیستم عصبی با دوز بالا انجام می شود تا سلولهای B وT خودمختار فعال حذف شوند و از بین بروند و درنتیجه سیستم ایمنی بتواند از نو احیا شود. در حین درمان سلولهای بنیادی از خون بیمار گرفته می شوند و تکثیر شده و فریز می شوند. این سلولهای بنیادی در ابتدای راه روش خود هستند و معیوب و بیمار نمی باشند.سیستم ایمنی معیوب و ناسالم بیمار سپس با کموتراپی از بین می رود و بعد سلولهای بنیادی از قبل جمع آوری شده را از طریق خون تزریق می کنند تا سیستم ایمنی را احیا کنند.

درمان با MSCs: سلولهای بنیادی مزانشیمال نقش ایمونومودولاتوری دارند و پرولیفراسیون سلولهای T را سرکوب می کنند ، سبب اینداکشن سلولهای T رگولاتوری می شوند،بر عملکرد رشد سلولهای دندریتی اثر می گذراند، سلولهای B را سرکوب می   کنند. وعملکرد NK cell ها را مهار می کنند.در تعدادی از مطالعات تزریق اینتراتکال سلولهای مزانشیمال که از مغز استخوان گرفته شده و تکثیر شده اند اثرات نسبتا خوبی در بیماران با ام اس پییشرفته نشان داده است.

درمان با hESCs: درمان با آن سبب سرکوب سیستم ایمنی  و حفاظت از سلول های عصبی می شود.مطالعات نشان داده اند که مولد سلول های عصبی  که از این طریق وارد بدن موش می شوند به سمت مغز مهاجرت کرده و بویژه در ماده سفید مغز مستقر می گردند. اما هنوز ترمیم میلین و تبدیل این سلولها به الیگودندروسیت های بالغ با قطعیت تأیید نشده است.

بطور خلاصه استفاده از سلولهای بنیادی در درمان بیماران ام اس با توجه به محدودیتها در مرحله تحقیقات قرار دارد و امید است که این تحقیقات راه را برای درمان قطعی بیماری هموار نمایند.

نویسنده: خانم دکتر سپیده یزدان بخش